به نام خدا

عدل و تعدد زوجین

بر خلاف اعتقاد عده ای خداوند به مقام زن اهمیت فوق العاده ای داده است آنچنانکه می فرمایند من دنیا را به خاطر وجود حضرت محمد (ص) .و دخترش فاطمه خلق کرده ام و در کنار تمام این توجهات سوره ای را نیز به نام زن اختصاص داده است . بحث تعدد زوجین از جمله مباحث انحرافی است که اگر دلی روشن نداشته باشیم نمی توانیم عمق آن را در یابیم و اگر قلبی پاک و آماده پذیرش نداشته باشیم ممکن است به انحراف بیفتیم و همه چیز را به نفع خود تغییر دهیم و گویای آن بیت شعر می شویم که :

       هر کسی از ظن خود شد یا رمن            از درون من نجست اسرار من

یعنی بسیاری از مردان این آیه را به نفع خود تعبیر می کنند که خداوند در قرآن فرموده ما مردان می توانیم زنهای بسیاری داشته باشیم حال آنکه اصلاً چنین نیست . خداوند خود در جاهای گوناگون به این مطلب اشاره نموده است که چنانچه شخصی مایل به این باشد که دو همسر و یا بیشتر اختیار کند باید که رعایت عدالت را بنماید . در آیه 3 سوره نساء عنوان شده که اگرمردی حتی ترس این عدم رعایت عدالت را داشته باشد نباید زن دیگری اختیار کند .

وَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تُقْسِطُواْ فِی الْیَتَامَى فَانکِحُواْ مَا طَابَ لَکُم مِّنَ النِّسَاء مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُواْ فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ ذَلِکَ أَدْنَى أَلاَّ تَعُولُواْ

و اگر در اجراى عدالت میان دختران یتیم بیمناکید هر چه از زنان [دیگر] که شما را پسند افتاد دو دو سه سه چهار چهار به زنى گیرید پس اگر بیم دارید که به عدالت رفتار نکنید به یک [زن آزاد] یا به آنچه [از کنیزان] مالک شده‏اید [اکتفا کنید] این [خوددارى] نزدیکتر است تا به ستم گرایید [و بیهوده عیال‏وار گردید] (3) سوره نساء

نکته : از آیات قران چنین به دست می آید که واژه عدل و مشتقات آن به معانی دیگری نیز آمده اند که به شرح ذیل می باشد

الف ) تساوى و نفى هر گونه تبعیض

ب ) رعایت حقوق افراد و عطا کردن به هر ذى حق، حق خودش را

ج ) انحراف . خداوند در آیه 135 سوره مبارکه نساء می فرماید :

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُونُواْ قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاء لِلّهِ وَلَوْ عَلَى أَنفُسِکُمْ أَوِ الْوَالِدَیْنِ وَالأَقْرَبِینَ إِن یَکُنْ غَنِیًّا أَوْ فَقَیرًا فَاللّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلاَ تَتَّبِعُواْ الْهَوَى أَن تَعْدِلُواْ وَإِن تَلْوُواْ أَوْ تُعْرِضُواْ فَإِنَّ اللّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا

اى کسانى که ایمان آورده‏اید پیوسته به عدالت قیام کنید و براى خدا گواهى دهید هر چند به زیان خودتان یا [به زیان] پدر و مادر و خویشاوندان [شما] باشد اگر [یکى از دو طرف دعوا] توانگر یا نیازمند باشد باز خدا به آن دو [از شما] سزاوارتر است پس از پى هوس نروید که [درنتیجه از حق] عدول کنید و اگر به انحراف گرایید یا اعراض نمایید قطعا خدا به آنچه انجام مى‏دهید آگاه است (135) سوره نساء

لازم بذکر است که در آیات 1 سوره مبارکه انعام و 60 سوره مبارکه نحل نیز به همین معنا وارد شده است .

فغان که عدل و عدالت اسیر تکبیر است      نگو که این همه عصیان ز دست تقدیر است

همان طو رکه مشاهده می کنید خداوند تساوی و ، رساندن حقوق افراد و از همه مهمتر انحراف و هوی نفس را از دیگر معانی عدالت معرفی نموده است . و اطمینان خاطر از رعایت عدالت در مورد همسران را شرط اصلی برای ازدواج با چند زن دانسته است .

نکته دیگر : خداوند در آیه 129 سوره مبارکه نساء می فرماید :

وَلَن تَسْتَطِیعُواْ أَن تَعْدِلُواْ بَیْنَ النِّسَاء وَلَوْ حَرَصْتُمْ فَلاَ تَمِیلُواْ کُلَّ الْمَیْلِ فَتَذَرُوهَا کَالْمُعَلَّقَةِ وَإِن تُصْلِحُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ اللّهَ کَانَ غَفُورًا رَّحِیمًا

و شما هرگز نمى‏توانید میان زنان عدالت کنید هر چند [بر عدالت] حریص باشید پس به یک طرف یکسره تمایل نورزید تا آن [زن دیگر] را سرگشته [=بلا تکلیف] رها کنید و اگر سازش نمایید و پرهیزگارى کنید یقینا خدا آمرزنده مهربان است (129) سوره نساء

پس می توان چنین گفت که درست است که خداوند اجازه داشتن چندین همسر را به مردان داده است اما شرطی گذاشته که کمتر مردی می تواند به آن برسد و اینچنین است که می فرماید حال که مردان ما توان رعایت عدالت را در بین دو نفر ندارند چه بهتر که به همان یک عدد اکتفا نمایند و البته اگر که ذو العدل هستند آن را برای همان یک نفر اجرا نمایند و در واقع حد شرعی آن را رعایت نمایند و بقیه اش بماند برای عوالم بعدی و.........

با این نوشتار بر این باور رسیدیم که زن ازمقام بالایی برخوردار است اما یک سوال در اذهان باقی است و آن اینکه چرا علی رغم توجه ویژه به زن دیه او نصف مرد است ؟ آیا این بی عدالتی است یا نه این هم همچون بسیاری دیگر از امورات الهی دارای رمز و راز است ؟؟؟؟؟